Rất khó để chúng ta biết chính xác có bao nhiêu ngôn ngữ trên thế giới do những hạn chế về vùng miền, khái niệm, … Theo các nhà ngôn ngữ học ước lượng trên thế giới hiện nay có ít nhất 7,099 ngôn ngữ.
Người ta có thể giả thiết rằng các nhà ngôn ngữ học sẽ có một khái niệm rõ ràng và hợp lý để biết được chính xác có bao nhiêu ngôn ngữ trên thế giới. Tuy nhiên, thực tế lại chỉ ra rằng không có một cách nào như vậy.
Lý do cho sự thiếu hụt này không chỉ là do những vùng trên thế giới (như vùng cao New Guinea hay rừng Amazon, …) chưa được khám phá chi tiết để xác định ngôn ngữ của những người sống ở đó. Bên cạnh đó, vấn đề về ý niệm về việc liệt kê các ngôn ngữ phức tạp hơn nhiều so với chúng ta nghĩ. Để hiểu những khó khăn này, trước tiên chúng ta tìm hiểu về những khó khăn trong khái niệm.
Ngôn ngữ là gì?
Ngôn ngữ là một hệ thống phức tạp được con người sử dụng để liên lạc hay giao tiếp với nhau. Diễn tả đầy đủ hơn thì ngôn ngữ là khả năng thu nhận và sử dụng các hệ thống truyền thông phức tạp, đặc biệt là khả năng của con người để làm điều đó, và một ngôn ngữ là ví dụ cụ thể của một hệ thống như vậy.
Những nhà tư tưởng như Rousseau đã lập luận rằng ngôn ngữ bắt nguồn từ cảm xúc, trong khi những người khác như Kant cho rằng nó bắt nguồn từ tư duy hợp lý và logic. Các triết gia thế kỷ 20 như Wittgenstein lập luận rằng triết học thực sự là nghiên cứu về ngôn ngữ. Các nhân vật nổi tiếng trong ngôn ngữ học bao gồm Ferdinand de Saussure và Noam Chomsky.
Ngôn ngữ tự nhiên bao gồm nói và viết, nhưng bất kỳ ngôn ngữ nào cũng có thể được mã hóa vào các phương tiện thứ cấp sử dụng các kích thích thính giác, thị giác hoặc xúc giác – ví dụ như huýt sáo, biểu tượng hoặc đồ họa. Điều này là do ngôn ngữ của con người không độc lập về phương thức biểu đạt. Tùy thuộc vào quan điểm triết học liên quan đến định nghĩa ngôn ngữ và ý nghĩa, khi được sử dụng như một khái niệm tổng quát, “ngôn ngữ” có thể đề cập đến khả năng nhận thức để học hỏi và sử dụng các hệ thống truyền thông phức tạp, hoặc mô tả các quy tắc tạo nên những hệ thống này, hoặc tập hợp các lời phát biểu có thể được tạo ra từ các quy tắc đó.
Đi tìm câu trả lời “gần đúng nhất” về số lượng ngôn ngữ
Như đã đề cập, việc xác định chính xác có bao nhiêu ngôn ngữ trên thế giới hầu như là không thể. Vì vậy các nhà nghiên cứu đã chuyển theo một hướng khác là tìm kiếm “có bao nhiêu ngôn ngữ trên thế giới được biết đến hiện nay?”. Ngoài ra, bạn có thể tham khảo top 10 ngôn ngữ phổ biến nhất thế giới hiện nay.
Nhiều hơn bạn có thể nghĩ!
Khi chúng tôi xem xét các tác phẩm tham khảo, chúng tôi nhận ra các ước tính đã leo thang theo thời gian. Chẳng hạn như ấn bản năm 1911 của Bách khoa toàn thư Britannica ước lượng một con số ở khoảng 1.000, con số này leo thang liên tục trong suốt thế kỷ hai mươi. Nguyên nhân không phải là do bất kỳ sự gia tăng về số lượng ngôn ngữ nào, mà là sự hiểu biết của chúng ta về việc có bao nhiêu ngôn ngữ được sử dụng trước đây tăng lên.
Nhiều công trình tiên phong trong việc ghi chép các ngôn ngữ trên thế giới đã được thực hiện bởi các tổ chức truyền giáo (như Học viện Ngôn ngữ học mùa hè, bây giờ được gọi là SIL International) với công việc dịch Kinh Thánh Kitô giáo. Đến năm 2009, ít nhất một phần của kinh thánh đã được dịch ra 2.508 ngôn ngữ khác nhau, vẫn còn một chặng đường dài để hoàn thành. Các Danh mục các ngôn ngữ trên thế giới, bao gồm các ngôn ngữ khác nhau, một danh mục thường được coi là có “uy tín” như Ethnologue (xuất bản bởi SIL International), danh sách phân loại chi tiết vào năm 2017 liệt kê có 7,099 ngôn ngữ riêng biệt trên thế giới (Xem số liệu mới nhất tại đây).
Hầu hết các ngôn ngữ thuộc về cùng một hệ ngôn ngữ liên quan
Một hệ ngôn ngữ là tập hợp các ngôn ngữ có liên hệ với nhau. Hệ ngôn ngữ được biết đến nhiều nhất là Ấn-Âu, tiếng Anh thuộc hệ này. Xét về mức độ rộng rãi của hệ ngôn ngữ Ấn-Âu được phân bố theo địa lý và ảnh hưởng của chúng trong các vấn đề thế giới, người ta có thể giả định rằng phần lớn các ngôn ngữ trên thế giới thuộc về hệ ngôn ngữ này. Ngoài ra còn có các hệ ngôn ngữ phổ biến khác như: Niger-Congo, Nam Á, Phi-Á, Hán-Tạng,…
Ngôn ngữ phân bố không đồng đều trên trái đất
Cũng giống như các loài thực vật và động vật, ngôn ngữ cũng phân bố không đồng đều trên trái đất. Ví dụ, trong ước lượng 7,099 ngôn ngữ của Ethnologue, chỉ có 230 ngôn ngữ được nói ở Châu Âu, trong khi ở châu Á là 2.197.
Một khu vực có tính đa dạng ngôn ngữ đặc biệt cao là Papua-New Guinea, nơi có khoảng 832 ngôn ngữ được nói bởi một dân số khoảng 3,9 triệu người.
Đang ít dần đi …
Bất kể cho sự đa dạng ngôn ngữ thế giới hiện nay và sự gia tăng “số lượng ngôn ngữ được biết đến” mỗi năm. Nhưng sự thật, “số lượng ngôn ngữ trên thế giới” đang giảm dần và ngày càng trở nên trầm trọng trước sự phát triển của các ngôn ngữ chính của nền văn minh thế giới. Khi một ngôn ngữ không còn được trẻ em học nữa, chắc chắn rằng nó sẽ không tồn tại sau cái chết của những người nói tiếng bản ngữ hiện tại.
Thực trạng này ở Bắc Mỹ là điển hình. Trong số khoảng 165 ngôn ngữ bản địa, có 8 ngôn ngữ được nói chỉ bởi 10.000 người. Khoảng 75 ngôn ngữ chỉ nói bởi một số ít người lớn tuổi, và có thể được cho là đang trên đà “tuyệt chủng”. Mặc dù chúng ta biết rằng tình trạng này chỉ riêng ở Bắc Mỹ, do nguyên nhân của việc Châu Âu xâm chiếm 500 năm qua, điều này thật sự rất đáng quan tâm.
Khoảng ¼ ngôn ngữ trên thế giới có ít hơn một nghìn người còn lại nói. Trong thế kỷ tiếp theo, các nhà ngôn ngữ học ước tính rằng sự “tuyệt chủng” ngôn ngữ sẽ diễn ra mạnh mẽ hơn nữa nếu tình hình hiện tại không thay đổi. Ít nhất 3.000 trong số 7,099 ngôn ngữ được liệt kê bởi Ethnologue, hoặc hơn một nữa.
Kết luận
Theo số liệu mới nhất từ Ethnologue hiện nay có 7,099 ngôn ngữ trên thế giới được biết đến.
