Ước tính số lượng loài cá trên toàn thế giới dao động từ 25.000 đến 35.500. Ngay cả khi chúng ta lấy con số thận trọng, con số này vẫn nhiều hơn tất cả các loài chim, động vật có vú, động vật lưỡng cư và bò sát cộng lại. Vì 70% hành tinh được bao phủ bởi nước và thực tế là cá đã tiến hóa lần đầu tiên cách đây hơn 500 triệu năm, nên số lượng loài cá rất đa dạng. Điều thú vị là tỷ lệ các loài cá nước ngọt so với các loài cá nước mặn gần như bằng nhau. Nhưng bất kể môi trường nào, ngoại hình và hành vi đều khác nhau đáng kể ở các loài cá khác nhau.
LOÀI CÁ PHỔ BIẾN NHẤT THẾ GIỚI
Cá trắm cỏ có số lượng nuôi trồng thủy sản lớn nhất thế giới với sản lượng đánh bắt thương mại là 5.028.661 tấn mỗi năm.
Định Nghĩa Loài Cá
Nào trước tiên hãy cùng cacnuoc.vn tìm hiểu về cá là gì. Khi nào thì một loài động vật sống dưới nước được phân loại là cá nhé.
Đây có vẻ như là một câu hỏi đơn giản, nhưng xét đến sự đa dạng của các loài cá đã biết, có rất nhiều điểm chưa rõ ràng. Hãy bắt đầu với những điều cơ bản:
- Cá là động vật có xương sống sống dưới nước (tức là có xương sống bên trong, ngay cả khi chúng còn nguyên thủy), có não và hộp sọ bảo vệ, cũng như mắt và các cơ quan cảm giác khác.
- Chúng thở oxy qua mang và thiếu các ngón trên các chi (vì vậy không có ngón tay hoặc ngón chân). Mặc dù có những trường hợp ngoại lệ (chúng ta sẽ nói thêm về vấn đề này sau), những tiêu chí này bao gồm hầu hết các loài cá.
Điều quan trọng cần lưu ý là chỉ vì một con vật có từ cá trong tên của nó thì không nhất thiết nó được coi là một con cá thực sự. Ví dụ như Cá Sấu mặc dù tên của chúng có từ cá nhưng chúng thực sự không thuộc loài cá mà là bò sát.
Các loài động vật biển mới được lập danh mục hầu như hàng ngày – các chuyên gia hàng đầu đưa ra ước tính về số lượng loài chưa được khám phá trong đại dương của chúng ta, từ vài trăm nghìn đến nhiều triệu. Chắc chắn, một tỷ lệ đáng kể những khám phá liên tục sẽ củng cố cơ sở dữ liệu về các loài cá đã biết. Nhưng như đã nói, cộng đồng khoa học vẫn chưa đạt được định nghĩa thống nhất về cá là gì. Với sự rộng lớn của đại dương, các sinh vật mới lạ có thể đáp ứng các tiêu chí được liệt kê trước đó đồng thời chống lại sự phân loại rõ ràng. Ví dụ, có thể có nhiều loài cá ngoài kia như cá thòi lòi có thể sống trên mặt nước, hoặc cá phổi, như tên của nó, sử dụng phổi để thở hoặc cá mút đá, không có vây. Do sự mơ hồ này, bắt nguồn từ việc thiếu một nhánh duy nhất (tức là một tổ tiên tiến hóa đơn nhất), nên không có sự phân loại đơn giản về phân loại cá. Tuy nhiên, đây là cấu trúc cơ bản của phân loại khoa học.
Cá Sống Ở Đâu?
Một lần nữa, một câu hỏi đơn giản như vậy có lẽ bạn sẽ trả lời nhanh là dưới nước, nhưng câu trả lời đầy đủ mang nhiều sắc thái hơn một chút. Như đã đề cập trước đó, khoảng hơn 15.200 loài cá sống trong hệ sinh thái nước ngọt, trong khi khoảng 14.800 loài sống trong môi trường biển (nhưng chủ yếu là vùng nước ven biển). Môi trường sống khả thi có thể được tìm thấy trong thế giới tối đen như mực của độ sâu đại dương và trong các hồ trên núi cao ngập nắng; bên dưới lớp băng Bắc Cực và trong các hồ sa mạc. Không còn nghi ngờ gì nữa, cá là sinh vật có khả năng thích nghi cao.
Một Số Ví Dụ Thú Vị Về Các Loài Cá Khác Nhau
Lớn Nhất:
Loài cá còn sống lớn nhất là loài cá mập voi (Rhincodon typus). Chúng thường dài tới 40 feet (mặc dù con lớn nhất được ghi nhận là 61,7 feet) và nặng tới 40 tấn. Mặc dù có kích thước khổng lồ nhưng cá mập voi nổi tiếng là ngoan ngoãn và thậm chí dễ gần.
Sự thật thú vị!
Cá voi, cá heo không thuộc loài cá mà là động vật có vú.
Nhỏ Nhất:
Việc xác định loài cá lớn nhất thế giới rất đơn giản nhưng việc chọn ra loài cá nhỏ nhất lại khó khăn hơn (hãy tưởng tượng điều đó!). Nhiều nguồn trích dẫn có liên quan nhắc đến loài cá nhỏ nhất là một loài cá chép được gọi chính thức là Paedocypris progenica. Con cái chỉ dài 7,9 mm (0,31 inch). Một số nguồn khác cho rằng loài ký sinh Photocorynus spiniceps xứng đáng giành được vương miện nhỏ bé vì con đực trưởng thành đo được là 6,2 mm (0,24 in.). Và các nguồn khác tin rằng loài cá nổi mập mạp (Schindleria brevipinguis) chắc chắn là loài cá nhỏ nhất vì chiều dài 6,5-7 mm (0,26-0,28 in.).
Hiếm Nhất:
Ở sa mạc Mojave, trong một hang động đá vôi được gọi là Devil’s Hole, có một loài cá nhỏ màu xanh sáng sinh sống được gọi là cá Devils Hole (Cyprinodon diabolis). Lối vào của khu bảo tồn động vật hoang dã quốc gia Ash Meadows ở Nevada được nuôi dưỡng bởi các tầng ngậm nước cổ xưa và giàu tảo, do đó có thể duy trì số lượng đặc hữu không quá vài trăm con, khiến cá Devils Hole trở thành loài cá hiếm nhất trên hành tinh.
Nguy Hiểm Nhất:
Có khoảng 1.200 loài cá có nọc độc, nhưng không loài nào có nọc độc mạnh như cá đá (Synanceia). Được tìm thấy ở đáy đá và/hoặc đáy bùn của hệ sinh thái biển Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Chúng ngụy trang khéo léo để giống với san hô xung quanh, cá đá có gai dài 13 feet, tiết ra nọc độc khi có áp lực. Vết đốt đặc biệt đau đớn và có thể dẫn đến hoại tử, tê liệt và thậm chí tử vong (có thể xảy ra trong vòng chưa đầy một giờ). Rất may, vết đốt của cá đá chỉ là biện pháp phòng thủ (tức là vô tình), có thể tránh được bằng việc mang giày nước và quan sát từng bước đi, đồng thời có sẵn các loại thuốc chống nọc độc hiệu quả. Kết quả là chỉ có một số ít trường hợp tử vong ở người được ghi nhận do cá đá. Vì vậy, cá đá thực sự nên được xếp vào loại “độc nhất”, nhưng “nguy hiểm nhất” nghe có vẻ ngầu hơn rất nhiều.
Kết luận
Mặc dù các ước tính khác nhau đáng kể, nhưng có hàng chục nghìn loài cá đã được biết đến và vẫn còn nhiều loài khác đang được khám phá. Chúng sinh ra từ các dòng dõi khác nhau, phát triển mạnh trong những môi trường cực kỳ khác nhau (mặc dù thường có nước) và có kích thước lớn và nhỏ. Ai có thể nghĩ rằng loài cá lại có thể hấp dẫn đến thế? Có lẽ bạn, quý độc giả thân mến – nhà sinh vật biển/nhà hải dương học mới chớm nở – có thể dẫn đầu cuộc thám hiểm chuyển đổi mô hình tiếp theo giúp chúng ta hiểu rõ hơn về loài cá thực sự là gì và có bao nhiêu loài thực sự ở ngoài kia.
